Het jaar van TransPrivacy én verwarring. Zo vat trendStrateeg en futuroloog Richard Lamb het komende jaar 2021 samen. Een jaar waarin de coronacrisis nog diepe sporen laat, kunstmatige intelligentie een steeds grotere rol gaat spelen en de invloed van China toeneemt. “Weinig leuke dingen helaas voor het komende jaar’’, geeft de trendStrateeg uit Wassenaar toe. “Maar dat zegt niet dat er geen kansen zijn. Alleen moeten ondernemers flexibel zijn en wellicht afscheid nemen van oude tradities.’’
TEKST ROZA VAN DER VEER
Het bijna afgelopen jaar had ook voor trendstrateeg Lamb een fikse verrassing in petto. De hele coronacrisis had de Wassenaarder medio 2019 niet zien aankomen. “We hebben een paar jaar geleden gezegd dat voor 2040 een nieuwe pandemie zou uitbreken maar daar heb je natuurlijk niks aan. In het najaar van 2019 kregen we de eerste alarmerende berichten vanuit China binnen. Daarom hadden we begin februari Nout Wellink in ons programma op NederlandWerktDoor.TV. Hij kwam uit China en voorspelde dat COVID-19 een enorme impact zou hebben én lang zou duren. Dat laatste denk ik nog steeds. Ik verwacht dat we tot de zomer van 2022 nodig hebben om de economie weer enigszins op de rails te krijgen.’’
Transprivacy
Lamb voorziet het komende jaar een toenemende spanning tussen het streven naar privacy en de noodzaak van meer transparantie voor overheden. Lieke Lamb en hij hebben daar de term TransPrivacy voor bedacht. “Individuen willen hun privacy bewaken en klagen dat hun vrijheden die wordt beperkt. Het is hier zeker geen politiestaat zoals weleens wordt gezegd maar de overheid krijgt wel meer mogelijkheden om in ons leven in te grijpen. Kijk naar de sluiting van de horeca én oproepen om ons winkelgedrag aan te passen. Aan de andere kant willen we dat diezelfde overheid de corona-teststraten doorzet en snel begint met vaccineren om zo snel mogelijk uit de coronaperiode weg komen. Daarvoor heeft die overheid informatie nodig én is het handig om informatie blijvend vast te leggen. Geen probleem voor technocraten maar zo schuiven we toch langzaam op.’’
Hij wijst naar metingen tijdens het ‘Smart Distance Lab’ dat ze mogen uitvoeren voor het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat waarbij onder meer van alle bezoekers de temperatuur wordt opgenomen. Aan de hand daarvan kan je beslissen of iemand wel of niet een evenement mag bezoeken of het vliegtuig in mag. Een werkwijze die het aantal corona- besmettingen naar beneden kan brengen en meer vrijheid oplevert voor de gevaccineerden. “Als je nu koorts van bezoekers meet, mag je er niets mee doen behalve vrijblijvend advies geven. En als je iets vastlegt, zoals wie er wel en niet verhoging heeft of straks wie gevaccineerd is, wil een werkgever of verzekeraar dat ook weten. Hoe ver ga je dan? Je zit snel op een glijdende schaal. Een ander voorbeeld? Denk aan thuiswerken waarbij de werkgever precies ziet hoelang jij achter je scherm zit. Daar ageren vakbonden terecht tegen. Aan de andere kant hangen we wel de openbare ruimte vol met veiligheidscamera’s.’’
Lamb ziet het gevaar niet zozeer in de nieuwe mogelijkheden maar vooral in het gebruik van ‘krakkemikkige’ systemen waardoor informatie door derden kan worden ingezien en gebruikt. “Vorig jaar waarschuwden we al voor ‘digital destruction’. Laten we de nieuwe systemen omarmen en goed nadenken over wie wat controleert. Laat dat niet over aan de politici want die doen soms ook maar wat. Gewoon omdat ze er onvoldoende verstand van hebben, door de situatie worden overvallen, niet te veel kosten willen maken én de volgende verkiezingen (de Tweede Kamer in 2021) willen winnen.’’
Lamb wijst erop dat daardoor de verwarring in de maatschappij kan worden vergroot. Geen enkele politicus wil namelijk een nare boodschap verkopen en dus is de kans op onvolledige informatie groter. Dat daarbij iedereen, zonder enige kennis, zijn mening kan ventileren over de beste aanpak van de coronacrisis maakt de verwarring volgens hem groter. “Zeker ondernemers hebben behoefte aan duidelijkheid. De onrust speelt nu een grote rol. Ondernemers willen doen wat goed is voor hun bedrijf én geholpen worden door de politiek. Een horecabedrijf dat eerst heeft geïnvesteerd in het terras en luchtzuivering, moet bijna dood zijn voor het financieel geholpen wordt.’’
Aanpassen
Toch ziet Lamb ook kansen voor bedrijven. Ze kunnen leren van het afgelopen jaar toen in de zomermaanden het virus minder actief werd en er tijdelijk meer vrijheden kwamen. Dat is het tijdvenster dat ondernemers moeten aanpakken. “Denk aan strandtenthouders; campings; horeca en festivals die het seizoen willen verlengen. Bedenk leuke manieren om juist in die tijd je geld te verdienen en ga misschien niet precies in die weken op vakantie omdat je dat alle voorgaande jaren ook zo deed. Dat geldt voor zowel ondernemers en als werknemers. De wereld zal zich fundamenteel moeten aanpassen aan de veranderingen. Laatst zei iemand ‘laten we kerst in de zomer vieren’. Dat is misschien wat te veel breken met oude tradities maar laat oude gewoontes los, realiseer je dat sommige zaken lastig zijn in de winter want tot maart zit alles potdicht. Wees creatief.’’
Contact
Ondernemers moeten de zomermaanden ook gebruiken om weer contact met hun personeel én klanten te krijgen. Het thuiswerken maakt het steeds lastiger om goed contact te houden maar ook om kennis te delen. “Je ziet dat mensen weer behoefte krijgen aan ontmoeting. Heel simpel bij het koffieapparaat even praten en informatie delen. Creëer als ondernemer mogelijkheden voor wat wij noemen ‘micro-momenten’ in het echte leven in plaats van eindeloos te zoomen. Dat is beter voor je personeel én je klanten maar wees flexibel. Zorg dat je zo naar digitaal kunt switchen als het nodig is.’’
Bedrijven zouden in deze tijd ook meer moeten investeren in dataverzameling en de eerste stappen moeten zetten in het tijdperk van kunstmatige intelligentie. Op die manier kunnen ze de wensen van hun klanten beter in beeld houden. “Dat is door het gebrek aan ontmoeting nu veel moeilijker. Maar vergis je niet, Chinese bedrijven doen het ondertussen wel. We moeten echt uitkijken dat we straks niet wakker worden uit de lockdown en in een andere wereld blijken te wonen. Een wereld waarin klanten hebben gemerkt dat ze sommige diensten, zoals evenementen, ook prima bij buitenlandse firma’s bijvoorbeeld uit Azië kunnen afnemen. Dat zijn de sluipende veranderingen waar ik mij echt zorgen over maak.’’
Detailhandel
“In de winkelstraten zien we in 2021 een verschillend beeld. Sommige zaken draaien als een tierelier maar de kledingbranche bijvoorbeeld heeft het nog steeds lastig. Ondernemers die naar online schakelen of slimme concepten bedenken, zoals een café dat kerstspullen ging verkopen, redden het wel. Veel hangt ook af van gemeenten of ze heel strikt reageren of juist heel erg meedenken met ondernemers. Daarnaast speelt steeds meer een rol dat ondernemers hun klanten aandacht moeten geven. Dat is echt het nieuwe goud. Als je zorgt voor goed personeel en mensen meer geeft dan ze verwachten, snappen ze dat het wat extra kost. Daar moet de detailhandel gebruik van maken.’’
Agrariërs
“Dat zijn tot nog toe spekkopers. Natuurlijk is de afzet soms een uitdaging maar de meesten weten daar slim mee om te gaan.’’
Bouw
“Ook de bouw draait redelijk door in 2021. Wel zie je dat de ZZP’ers wat meer moeite hebben om werk te vinden maar dat wordt gecompenseerd door de vele klussen aan particuliere huizen. Veel mensen gebruiken hun vakantiegeld om hun huis op te knappen, extra ruimte te maken voor het thuiswerken of door een tweede huisje aan te schaffen. Doe-het-zelfwinkels profiteren daarvan maar ook bedrijven. De bouw houdt overigens nog wel last van de stikstofcrisis want die is niet opgelost. Sterker, een oplossing duurt langer want alle aandacht gaat naar COVID-19.’’
ICT
“Een sector waar niets te klagen valt het komende jaar. We worden allemaal steeds digitaler en worden ook steeds afhankelijker van de ICT. Daarnaast heb je opkomst van de kunstmatige intelligentie waarmee bedrijven informatie over de wensen van hun klanten willen vergaren. Dat begint simpel met een oplossing in de Cloud en wel wat het kost geld. Maar ik zie dit een steeds grotere rol krijgen. We zullen wel moeten want anders worden we keihard ingehaald door China. In Nederland zijn we nog vrij braaf maar andere landen heb je niet in de hand. Ik denk overigens dat bijvoorbeeld accountantsbedrijven hierop kunnen inspringen, juist omdat zij al veel informatie hebben over bedrijven.’’
Reiswereld
“Deze sector houdt het moeilijk. Maar ik verwacht dat dit ook de sector is die als eerste een bewijs gaat eisen dat je bent gevaccineerd. Iedereen gaat ook normaal vinden want je zit wel met elkaar in een vliegtuig. Daar wordt de gezonde spanning tussen privacy en transparantie heel erg duidelijk.’’
Meer weten? Kijk op
www.Trends2021.nl
www.DigiSwitch.nl
www.NederlandWerktDoor.TV
